Samstaða um nýja stjórnarskrá

Björn Bjarnason ræðir í netpistli í gær um frumvarp stjórnlagaráðs Alþingis til stjórnskipunarlaga og segir, að enn sé ekki „tímabært fyrir aðra en sérstaka áhugamenn um störf stjórnlagaráðs að kynna sér tillögur þess að nýrri stjórnarskrá. Deilur um meðferð tillagnanna hafa verið og verða í sviðsljósinu frekar efni málsins.”

Hvers vegna er ekki tímabært fyrir aðra en sérstaka áhugamenn um störf stjórnlagaráðs að kynna sér tillögur þess að nýrri stjórnarskrá? Frumvarp stjórnlagaráðs til nýrra stjórnskipunarlaga hlýtur að vekja áhuga allra sem hafa áhuga á þróun lýðræðis eða er Björn Bjarnason að reyna að sundra þjóðinni í þessu mikilsverða máli til að tryggja hagsmuni gamla flokksræðisins? Hvers vegna fullyrðir Björn Bjarnason að deilur um meðferð tillagnanna hafi verið og verði í sviðsljósinu frekar en efni málsins? Þessi fullyrðing er í fyrsta lagi röng eins og þúsundir efnislegra athugasemda við störf stjórnlagaráðs sýna. Í öðru lagi væri sorglegt fyrir lýðræðissinna eins og Björn Bjarnson, að meðferð tillagna að nýrri stjórnarskrá, mikilsverðasta verkefnis íslenskra stjórnmála, verði í sviðsljósinu, ekki efni þess.

Og Björn Bjarnason heldur áfram og segir: „Sumir stjórnlagaráðsliðar láta eins og ekkert sé sjálfsagðara en tillögur þeirra séu lagðar beint fyrir kjósendur til ákvörðunar. Þeir hafi unnið frábært starf og náð samstöðu um niðurstöðuna og þess vegna eigi allir aðrir að geta sætt sig við hana. Á alþingi eru menn annarrar skoðunar.”

Án efa telja flestir – ef ekki allir fulltrúar í stjórnlagaráði Alþingis, sem Björn Bjarnason kallar stjórnlagaráðsliða, að þeir hafi unnið frábært starf, sem þeir og gerðu að mínum dómi og náðu auk þess samstöðu um erfið ágreiningsmál. Þetta er dæmi um frábært starf, lýðræðisleg vinnubrögð og málefnalega afstöðu, því að allt snýst líf okkar um að ná samstöðu og stjórnmál eru „list hins mögulega”.

Hvers vegna þarf í málefnalegri umræðu, sem ég geri ráð fyrir að Björn Bjarnason sé að reyna að efna til, að draga fram þessa afstöðu örfárra fulltrúa stjórnlagaráðs. Að sjálfsögðu fjallar Alþingi um frumvarp stjórnlagaráðs, hvað sem líður afstöðu einstaka stjórnlagaráðsliða, og vafalaust eru sumir alþingismenn annarrar skoðunar. Það er eðlilegt í lýðræðislandi þar sem ekki er amast við ólíkum skoðunum og ekki krafist pólitísks rétttrúnaðar. Hins vegar benda líkur til að meirihluti á Alþingi sé hlynntur grundvallaratriðum í frumvarpi stjórnlagaráðs.

Björn Bjarnason klikkir svo út með, að Alþingi sé stjórnarskrárgjafinn en ekki stjórnlagaráð. Eins og sumir aðrir atvinnustjórnmálamenn gleymir Björn Bjarnason því, að löggjafarþing lýðræðisríkja – þar á meðal Alþingi Íslendinga – þiggur vald sitt frá þjóðinni, enda er slíkt tekið fram í stjórnarskrám margra lýðræðisríkja og í frumvarpi stjórnlagaráðs Alþingis segir: Alþingi fer með löggjafarvaldið í umboði þjóðarinnar. Öll mikilvæg mál á að bera undir þjóðina eins og hið nýja lýðræði gerir ráð fyrir. Það er þetta sem er grundvöllur lýðræðis nýrrar aldar.

Það er þetta sem stefnt er að með nýrri stjórnarskrá: að efla lýðræði í landinu, auka áhrif kjósenda á kostnað atvinnustjórnmálamanna – auðvelda aðkomu almennings að stjórn landsins og koma í veg fyrir óheft flokksræði sem ríkt hefur á Íslandi um áratuga skeið. Þetta er lýðræði – þetta er hið nýja lýðræði.

Að sjálfsögðu fjallar Alþingi um frumvarp stjórnlagaráðs til nýrra stjórnskipunarlaga. En það er þjóðin sem ræður – og það er þjóðin sem á að ráða. Hið endanlega lýðræðislega vald er hjá henni. Hins vegar þarf víðtæk samstaða að nást um nýja stjórnarskrá – ný grundvallarlög. Að því ber öllum frjálslyndum lýðræðisöflum í landinu að vinna með málefnalegri umræðu.