Bóklestur, málrækt og mállýskur

Mikil áhersla hefur lengi verið lögð á málvöndun og málrækt á Íslandi. Að einhverju leyti má rekja það til Fjölnismanna og þá einkum til Jónasar Hallgrímssonar, en með málvöndun og ljóðum sínum braut hann blað í málvísi og ljóðagerð, enda nefndur fyrsta nútímaskáld Íslendinga.

Málvöndun ásamt hvatningu um lestur góðra bóka hefur borið árangur og er undirstaða að íslenskri málrækt, enda hefur sennilega aldrei verið talað og ritað betra mál af jafn mörgum á Íslandi og nú.

En þótt málvöndun og márækt sé öflug, nær málræktarstarf ekki til allra. Farið er að bera meira á misjöfnu máli fólks eftir menntun, stöðu og stétt. Er sennilegt, að þessi mismunur eigi eftir að vaxa og stéttamállýskur að aukast svo og munur á máli ungs fólks annars vegar og máli fullorðinna hins vegar – en mállýskur eftir landshlutum munu hverfa.

Ungt fólk notar enskar slettur og ensk tökuorð meira en áður. Þetta er ekki óeðlilegt vegna sterkrar stöðu enskrar tungu í heiminum, bæði sem alþjóðamáls – eða réttara sagt sem alþjóðamálið – svo og vegna þess að enska er mál afþreyingariðnaðarins og mál tísku- og sýndarheimsins sem er grundvöllur að lífi, tómstundum og ánægju margs ungs fólks.